18 december 2024
Waar komen Spotify, waterkrachtcentrales en Europa’s grootste mijnen samen om duurzame grondstoffen te produceren? In Zweden!
Om de energietransitie te laten slagen, moeten industriële bedrijven af van fossiele energie. MN’s ESG-expert Xander Urbach en obligatiespecialist Sem de Moel gingen eerder dit jaar langs bij vier bedrijven in Zweden die voorlopen in het verduurzamen van de productie van mineralen, metalen en van staal. Deze ondernemingen - SSAB, LKAB, Boliden en Stegra – opereren in Noord-Zweden. Boliden zit in de aandelenportefeuille van onze klanten.
Zweden kan een gidsland worden als het gaat om de energietransitie van de grootindustrie. Geholpen door een overschot aan groene elektriciteit en schatten aan ondergrondse metalen en mineralen, heeft het land een grote aantrekkingskracht op bedrijven die willen verduurzamen. MN sprak met het management van vier bedrijven en nam een kijkje in twee mijnen en een ijzerertsverwerkingsfabriek.
Een bezoek aan de grootste open-pit mijn in Europa, Aitik, maakte veel indruk. Deze mijn is van Boliden, dat hier cruciale metalen zoals koper, zink en nikkel wint en verwerkt. Bijzonder aan dit bedrijf is dat het op dit moment de laagste CO2-emissies per ton geproduceerd metaal heeft. Bovendien was het de eerste die een groene premie ontving van klanten voor grotendeels emissievrij metaal.
Hoewel deze premie slechts enkele procenten boven op de prijs van grijs metaal lag, werkt Boliden hard aan het versterken van de business case voor groene metalen. Hiermee is het een voorloper in een vervuilende industrie.
Premie voor groen staal
Voorlopers zijn ook gewenst in de staalindustrie, die verantwoordelijk is voor maar liefst 7% van de wereldwijde CO2-uitstoot die voorkomt uit energieverbruik. In Europa moeten daarvoor enorme investeringen worden gedaan om verouderde kolenovens te vervangen voor duurzame alternatieven.
Wat helpt is dat men in Zweden verwacht dat afnemers een premie zullen gaan betalen voor groen staal. De Europese Commissie gaat namelijk vanaf 2026 gratis uitstootrechten voor bedrijven in het emissiehandelssysteem (ETS) geleidelijk afbouwen naar nul in 2034. Ook komt er een CO2 grensheffing (CBAM). Dit zorgt voor een gelijke CO2-prijs voor alle bedrijven en maakt groen staal financieel interessanter. Hoe eerder je als bedrijf daarop in kan springen, hoe beter je marktpositie, zo is de verwachting van de bedrijven die MN bezocht.
CO2-vrij staal: van test naar productie
Staalbedrijf SSAB is daarom bezig om met zijn leveranciers - staatsmijnbouwbedrijf LKAB en energiebedrijf Vattenfall - een volledig duurzame staalproductie op te zetten. In de proeffabriek van hun joint venture HYBRIT, is het gelukt om het eerste CO2-vrije staal ter wereld te produceren. MN bracht een bezoek aan het management van SSAB op hun kantoor en bezocht een ijzerertsmijn van LKAB.
Vanaf 2026 verwachten SSAB en LKAB 1,5 miljoen ton CO2-vrij staal te produceren voor de markt met behulp van elektrische ovens. De techniek die hierbij wordt gebruikt heet waterstof-elektrolyse. LKAB levert de CO2-vrije ijzerkorrels, Vattenfall levert de groene elektriciteit en zorgt voor de benodigde waterstof-opslag in grotten en SSAB maakt er staalproducten van.
Een staal- of techbedrijf?
MN ging ook naar Stegra (voorheen H2GreenSteel), een hippe disruptor in de staalsector met onder meer Spotify-oprichter Daniel Ek als investeerder. De jonge, petdragende CFO van Stegra benadrukte bij ons bezoek dat alle werknemers aandelen kunnen krijgen, een aanpak die we kennen uit Silicon Valley. Net als SSAB en LKAB, wil Stegra met een nieuwe staalfabriek bewijzen dat de industrie volledig zonder CO2-uitstoot kan door waterstof te gebruiken. Ze hebben hiervoor 7,5 miljard euro opgehaald en gaan een 750MW elektrolyser bouwen, bijna vier keer zo groot als Shell's Holland Hydrogen One.
Stegra is een initiatief van Vargas, dat ook eigenaar is van batterijproducent Northvolt. Deze investeerder in groene ondernemingen weet hoe lastig het is om een duurzaam bedrijfsmodel financieel rendabel te maken. Northvolt ging recent namelijk failliet. Bovendien is er in Europa al meer dan 50 jaar geen nieuwe staalfabriek meer gebouwd en is er veel kennis verloren gegaan.
De bezoeken gaven een diepgaand inzicht in hoe verduurzaming in de staal- en grondstoffenketen werkt. Deze uitgebreide kennis stelt ons in staat om aandeelhoudersdruk op te voeren bij bedrijven in de beleggingsportefeuille die minder ver zijn met verduurzamen.